Âm thanh surround? Đơn giản như nghĩa của từ tiếng Anh "surround" = xung quanh, bao quanh. Âm thanh surround được phát ra từ các loa bao xung quanh người nghe và phải từ 6 loa trở lên. Ký hiệu âm thanh surround có 2 số được ngăn bằng dấu chấm: surround 5.1, 7.1 trong đó số 1 sau dấu chấm là loa Sub-Woofer hoặc Sub-Bass (được gọi là loa LFE: Low Frequency Effects-hiệu ứng tần số thấp). Số loa surround luôn đi có cặp đối xứng: phía trước + phía sau, ngang phải + ngang trái, trừ loa giữa (center) và loa sub (LFE) là đơn chiếc.
Và để đúng là âm thanh surround thì:
1. Tập tin âm thanh phải có đúng số kênh âm thanh riêng biệt tương ứng với từng loa trong hệ thống surround. Tức là, nếu là hệ thống âm thanh surround 5.1 thì tập tin âm thanh surround phải có 6 kênh âm thanh riêng biệt: 1) kênh âm thanh L cho loa trái, 2) kênh âm thanh R cho loa phải, 3) kênh âm thanh C cho loa giữa, 4) kênh âm thanh LFE cho loa Sub Woofer, 5) kênh âm thanh Ls cho loa trái-bao quanh và 6) kênh âm thanh Rs cho loa phải-bao quanh.
2. Phải có thiết bị phân các kênh âm thanh này để phát ra cho đúng với vị trí các loa.
Âm thanh stereo chỉ có 2 kênh trái + phải mà chơi trên dàn âm thanh surround 5.1 thì cũng vẫn là âm thanh stereo và chắc chắn là ồn hơn do âm lượng 6 loa chồng lên nhau.
Surround 5.1 có 6 loa:
- cặp loa phía trước (trái và phải) được ký hiệu là L (left) và R (right) hoặc LF (left front) và RF (right front)
- cặp loa bao quanh (trái và phải) được ký hiệu là Ls (left surround) và Rs (right surround) hoặc LR (left rear) và RR (right rear)
- loa giữa được ký hiệu là C (center)
- loa Sub được ký hiệu là LFE (low frequency effects)
Surround 7.1 có 8 loa:
- cặp loa phía trước (trái và phải) được ký hiệu là L (left) và R (right) hoặc LF (left front) và RF (right front)
- cặp loa bao quanh (trái và phải) được ký hiệu là Ls (left surround) và Rs (right surround) hoặc LR (left rear) và RR (right rear)
- cặp loa phía sau (trái và phải) được ký hiệu là Lb (left back) và Rb (right back)
- loa giữa được ký hiệu là C (center)
- loa Sub được ký hiệu là LFE (low frequency effects)
Với hệ thống loa surround (bao nhiêu chấm cũng được, 5.1~10.2) thì vị trí "ngọt ngào" (sweet spot) để nghe đúng âm thanh surround là vị trí "lọt lòng" giữa các loa này. Do đó, trong rạp chiếu phim với âm thanh surround thì chỉ có nhóm khán giả ngồi ở vị trí lọt lòng giữa rạp sẽ nghe hiệu ứng âm thanh surround tốt nhất, còn các vị trí còn lại sẽ nghe âm thanh surround "khập khiểng" trước-sau-trái-phải.
Ngoài ra, hệ thống âm thanh thì surround nhưng hình ảnh chỉ là "mono" trên màn hình trước mắt khán giả = khập khiểng giữa hình và tiếng!
Cho nên, để có thể gọi là hệ thống chiếu phim surround đúng nghĩa thì bắt buộc phải có màn hình bao quanh khán giả (màn hình surround).
Và hạn chế rất khắt khe: không thể nào nghe được âm thanh surround bằng tai nghe (headphones, earbuds).
Với âm thanh ca nhạc stereo cũng vậy, tôi vẫn giữ cứng quan điểm và lập trường phải nghe "âm thanh qua 2 loa" trước mắt người nghe thì mới nghe được không gian âm thanh 3D.
Ngoài ra, nếu âm thanh surround không được thu âm thật ở những vị trí bao quanh người nghe thì việc cân chỉnh âm thanh ca nhạc surround chỉ có nghĩa là làm cho âm thanh to ồn hơn thôi do các tracks audio này sẽ được nhân ra cùng chung âm thanh thu âm mono bên trái và bên phải mà thôi.
Và để đúng là âm thanh surround thì:
1. Tập tin âm thanh phải có đúng số kênh âm thanh riêng biệt tương ứng với từng loa trong hệ thống surround. Tức là, nếu là hệ thống âm thanh surround 5.1 thì tập tin âm thanh surround phải có 6 kênh âm thanh riêng biệt: 1) kênh âm thanh L cho loa trái, 2) kênh âm thanh R cho loa phải, 3) kênh âm thanh C cho loa giữa, 4) kênh âm thanh LFE cho loa Sub Woofer, 5) kênh âm thanh Ls cho loa trái-bao quanh và 6) kênh âm thanh Rs cho loa phải-bao quanh.
2. Phải có thiết bị phân các kênh âm thanh này để phát ra cho đúng với vị trí các loa.
Tập tin âm thanh surround 5.1 với 6 kênh âm thanh riêng biệt
Âm thanh stereo chỉ có 2 kênh trái + phải mà chơi trên dàn âm thanh surround 5.1 thì cũng vẫn là âm thanh stereo và chắc chắn là ồn hơn do âm lượng 6 loa chồng lên nhau.
Surround 5.1 có 6 loa:
- cặp loa phía trước (trái và phải) được ký hiệu là L (left) và R (right) hoặc LF (left front) và RF (right front)
- cặp loa bao quanh (trái và phải) được ký hiệu là Ls (left surround) và Rs (right surround) hoặc LR (left rear) và RR (right rear)
- loa giữa được ký hiệu là C (center)
- loa Sub được ký hiệu là LFE (low frequency effects)
Bố trí 5 loa surround theo khuyến cáo kỹ thuật
Bố trí 5 loa surround trong cân chỉnh âm thanh
Bố trí loa surround 5.1 phòng chiếu phim gia đình
Bố trí 5 loa surround trong cân chỉnh âm thanh
Bố trí loa surround 5.1 phòng chiếu phim gia đình
Surround 7.1 có 8 loa:
- cặp loa phía trước (trái và phải) được ký hiệu là L (left) và R (right) hoặc LF (left front) và RF (right front)
- cặp loa bao quanh (trái và phải) được ký hiệu là Ls (left surround) và Rs (right surround) hoặc LR (left rear) và RR (right rear)
- cặp loa phía sau (trái và phải) được ký hiệu là Lb (left back) và Rb (right back)
- loa giữa được ký hiệu là C (center)
- loa Sub được ký hiệu là LFE (low frequency effects)
Bố trí loa surround 5.1, 6.1 và 7.1
Bố trí loa surround 7.1 phòng chiếu phim gia đình
Bố trí loa surround trong rạp chiếu phim
Bố trí loa surround 7.1 phòng chiếu phim gia đình
Bố trí loa surround trong rạp chiếu phim
Với hệ thống loa surround (bao nhiêu chấm cũng được, 5.1~10.2) thì vị trí "ngọt ngào" (sweet spot) để nghe đúng âm thanh surround là vị trí "lọt lòng" giữa các loa này. Do đó, trong rạp chiếu phim với âm thanh surround thì chỉ có nhóm khán giả ngồi ở vị trí lọt lòng giữa rạp sẽ nghe hiệu ứng âm thanh surround tốt nhất, còn các vị trí còn lại sẽ nghe âm thanh surround "khập khiểng" trước-sau-trái-phải.
Ngoài ra, hệ thống âm thanh thì surround nhưng hình ảnh chỉ là "mono" trên màn hình trước mắt khán giả = khập khiểng giữa hình và tiếng!
Cho nên, để có thể gọi là hệ thống chiếu phim surround đúng nghĩa thì bắt buộc phải có màn hình bao quanh khán giả (màn hình surround).
Và hạn chế rất khắt khe: không thể nào nghe được âm thanh surround bằng tai nghe (headphones, earbuds).
Với âm thanh ca nhạc stereo cũng vậy, tôi vẫn giữ cứng quan điểm và lập trường phải nghe "âm thanh qua 2 loa" trước mắt người nghe thì mới nghe được không gian âm thanh 3D.
Ngoài ra, nếu âm thanh surround không được thu âm thật ở những vị trí bao quanh người nghe thì việc cân chỉnh âm thanh ca nhạc surround chỉ có nghĩa là làm cho âm thanh to ồn hơn thôi do các tracks audio này sẽ được nhân ra cùng chung âm thanh thu âm mono bên trái và bên phải mà thôi.
Sửa lần cuối: